به گزارش "گسترش تولید و تجارت" محمد شیریجیان روز سه شنبه و دومین روز از رویداد «رمز آتی» در پنل ویژه «آینده حکمرانی مالی و دارایی‌های نوین در ایران و جهان» افزود: جلسه‌ای که گفته می‌شود رئیس بانک مرکزی، اجازه ورود نماینده بخش خصوصی را نداده، از قبل پیش‌بینی نشده بوده و قرار بر این بود که در آن جلسه صرفا مدیران خود بانک مرکزی حضور داشته باشند و جلسه‌ای درون گروهی بود.

وی با بیان اینکه آنچه امروز در دنیا و طبیعتاً در ایران با آن مواجه هستیم چالش فناورانه نیست، ادامه داد: حوزه فناوری، چه در جهان و چه در کشور ما، حوزه‌ای پیشرو است و مسائل فنی در حوزه دارایی‌های دیجیتال عمدتاً حل‌شده یا قابل حل شدن است. در عین حال چالش اصلی کشورهای دنیا، چالش‌های حکمرانی، تنظیم‌گری و سیاست‌گذاری است؛ از مقررات‌گذاری گرفته تا نحوه حکمرانی پولی، مالی، اعتباری و ارزی.

غلبه رویکرد فناورانه به جای نگاه اقتصادی

معاون بانک مرکزی با ابراز تاسف از اینکه در کشور ما نوعی مغالطه مفهومی در حوزه فناوری های دیجیتال شکل گرفته است، خاطر نشان کرد: یعنی مواجهه با موضوع اقتصاد دیجیتال بیشتر از جنس فناوری است. برای مثال، کارگروه ملی اقتصاد دیجیتال در ساختاری شکل گرفته که ماهیت آن فناورانه است، حال آنکه مسئله اصلی اقتصاد دیجیتال، موضوعات اقتصادی و حکمرانی ارزش افزوده است.

وی ماهیت این اکوسیستم را از اساس «اقتصادی» دانست که فناوری تنها ابزار و روش در این زمینه است، اظهار داشت: اقتصاد دیجیتال باید با این معیار سنجیده شود که چقدر می‌تواند ارزش افزوده ایجاد کند و اثربخشی سیاست‌های پولی و مالی را افزایش دهد.

شیریجیان با بیان اینکه در کشورهای توسعه‌یافته نیز مسئله اصلی، تنظیم‌گری و چارچوب‌های قانونی است، گفت: نمونه آن در ایالات متحده، قانون فدرالی است که برای حوزه رمزارزها در حال تدوین است و تمام آن حول محور رگولیشن و حکمرانی می‌چرخد.

جایگاه بانک مرکزی و رویکرد مقررات‌گذاری

عضو هیات عامل بانک مرکزی با اشاره به اینکه در ایران نیز «قانون بانک مرکزی» که از سال گذشته اجرایی شده، به‌درستی موضوع تنظیم‌گری دارایی‌های رمزینه را به این نهاد سپرده و فعالان این حوزه را ذیل «اشخاص تحت نظارت» تعریف کرده است، خاطرنشان کرد: رویکرد بانک مرکزی نیز منطبق بر توسعه مبتنی بر مقررات‌گذاری، مدیریت ریسک و سیاست‌گذاری محتاطانه است؛ به‌خصوص با توجه به شرایط تحریمی کشور که حساسیت‌ها را افزایش می‌دهد و می‌تواند ریسک‌های ملی ایجاد کند.

وی تصریح کرد: طبیعتاً این رویکرد جای نقد دارد و باید با تعامل حداکثری با فعالان حوزه، دستورالعمل‌ها تکمیل و نظام رگولاتوری تقویت شود تا توسعه این صنعت با کمترین ریسک و بیشترین کارآمدی انجام گیرد.

طلا، رمزارز و کارکردهای پولی

شیریجیان با بیان اینکه در تمام دنیا «طلا» به‌رغم نقش ذخیره ارزش، ابزار تسویه و واحد حساب محسوب نمی‌شود، ادامه داد: نوسان‌پذیری و فقدان کارکردهای چهارگانه پول، آن را از تبدیل‌شدن به ابزار پرداخت باز می‌دارد.

وی رمزارزها را به دو دسته کریپتوهای نوسانی (مانند بیت‌کوین) و استیبل‌کوین‌ها تقسیم بندی کرد و گفت: اولی به دلیل نوسانات ذاتی، بیشتر ابزار سوداگرانه هستند. دومی نیز به دلیل پیگ‌شدن به یک دارایی یا ارز، می‌توانند ابزار پرداخت باشند.

معاون بانک مرکزی با اشاره به اینکه بانک‌های مرکزی دنیا با توجه به مزیت‌های فناوری بلاک‌چین، به سمت CBDC حرکت کرده‌اند تا ابزاری باثبات، بدون نوسان و قابل استفاده در پرداخت‌های رسمی ارائه دهند، ادامه داد: رویکرد بانک مرکزی ایران نیز همین است؛ ابزار پرداخت باثبات مبتنی بر پول ملی که وظیفه اصلی‌اش حفظ ارزش و ثبات باشد.

رویکرد منفعلانه به‌جای سیاست‌گذاری پیش‌دستانه

وی در ادامه با ابراز تاسف از مواجهه منفعلانه نهادهای حاکمیتی با پدیده‌های نوظهور در کشور خاطر نشان کرد: ابتدا پدیده‌ای شکل می‌گیرد، بزرگ می‌شود و پس از آن تازه تصمیم به ورود و سامان‌دهی گرفته می‌شود. درحالیکه اگر رویکرد فعال و پیش‌نگرانه باشد و «استخر نخبگانی» در فرایند طراحی و حکمرانی از ابتدا حضور داشته باشد، می‌توان پدیده‌ها و نهادهای جدید را از همان آغاز در چارچوب و قاعده صحیح شکل داد، ریسک‌ها را کاهش داد و ارزش افزوده را به حداکثر رساند.

شیرجیان با بیان اینکه در حوزه پلتفرم‌های رمزارز و حتی پلتفرم‌های طلا، نهادهای حاکمیتی ما از میانه راه وارد شدند؛ و همین امر، ریشه بسیاری از چالش‌های امروز است، گفت: با توجه به اینکه شرایط کشور نیز با بسیاری از کشورها متفاوت است، تنظیم‌گری این حوزه باید فعالانه، تعاملی و مبتنی بر واقعیت‌های اقتصاد ایران باشد.

شیریجیان با اشاره به اینکه در کنار مسئله تنظیم‌گری، کشور با یک چالش مضاعف تشدید انتظارات منفی مردم که منجر به خروج سرمایه می شود، مواجه شده اظهار داشت: خروج سرمایه هم به معنای خروج فیزیکی منابع از کشور است و هم تبدیل نقدینگی به دارایی‌هایی مانند طلا و ارز که عملاً از چرخه تولید خارج می‌شوند. ضمن اینکه طبیعی است که بانک مرکزی این مسئله را به‌عنوان یک ریسک ملی می‌پذیرد.

وی با یادآوری این مطلب که سال گذشته چارچوب سیاست‌گذاری حوزه رمزارزها تدوین شد و اکنون دستورالعمل‌های مربوط به تاسیس، فعالیت، نظارت و حتی انحلال کارگزاری‌های رمزارزی نیز نهایی و منتشر شده است، تصریح کرد: فرایند صدور مجوز نیز در مرکز «مجوزهای کسب‌ وکار» طراحی شده و دوره زمانی مشخص برای ورود و سامان‌دهی پلتفرم‌ها در نظر گرفته شده است.

معاون بانک مرکزی با اشاره به اینکه این نهاد ناظر تاکید دارد که رویکردش نه محدودسازی بلکه «پذیرش و توسعه همراه با تنظیم‌گری» است تا این حوزه در خدمت اقتصاد و رشد ملی باشد، گفت: پلتفرم‌های مالی و رمزارزی می‌توانند در سه سطح به اقتصاد کمک کنند؛ تبدیل دارایی‌های غیرمولد به دارایی مالی قابل معامله و سیال، ایفای نقش ابزار تضمین برای تامین مالی بخش خصوصی و ایجاد زنجیره‌های تولیدی و اتصال آنها به منابع تامین مالی.

وی با بیان اینکه بیش از ۹۰ درصد تامین مالی اقتصاد ایران بر دوش شبکه بانکی است که مشکلی اساسی محسوب می شود، خاطر نشان کرد: شبکه‌ای که با ناترازی و اضافه‌برداشت مواجه است و عملاً تامین مالی تورمی ایجاد می‌کند، باعث می شود که این وضعیت اقتصاد را در یک چرخه باطل تورم و رشد نقدینگی گرفتار کرده و حتی رقابت نابرابر میان بخش دولتی و خصوصی ایجاد کند.

ضرورت عبور از تامین مالی بانکی به تامین مالی پلتفرمی

وی تصریح کرد: پلتفرم‌ها می‌توانند مسیر تامین مالی را از شبکه بانکی به سمت زنجیره‌های ارزش افزوده هدایت کنند؛ دارایی‌هایی که می‌توانند ابزار تضمین شوند، دارایی‌هایی که قابل سکیوریتزه شدن هستند، زنجیره‌هایی که می‌توانند از طریق پلتفرم‌ها تامین مالی شوند، در نهایت این ابزارها به کاهش فشار از شبکه بانکی و افزایش کارایی نقدینگی کمک می‌کنند.

شیریجیان ادامه داد: بانک مرکزی در یکی دو سال اخیر توسعه ابزارهای کلیدی را در دستور کار قرار داده است؛ از جمله؛ اوراق «گام»، «برات الکترونیک»، کارت‌های رفاهی متصل، گام قابل انتقال در زنجیره تامین.

وی افزود: تمام این ابزارها بر بستر پلتفرمی طراحی شده‌اند تا بتوان با «یک واحد نقدینگی» چند حلقه از زنجیره تولید را تامین مالی کرد و دور باطل تورم–نقدینگی را کاهش داد.

شیریجیان تصریح کرد: رویکرد بانک مرکزی به‌طور مشخص توسعه ابزارها و پلتفرم‌ها با پنجره تنظیم‌گرایانه و با هدف حداکثرسازی ارزش افزوده اقتصادی و حداقل‌سازی ریسک است؛ تا فعالان این حوزه دچار آسیب نشوند و این ظرفیت‌ها در خدمت رشد اقتصادی قرار گیرد.

رمزارزها قطعاً بخشی از آینده اقتصاد ایران هستند

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی همچنین در پنل «آینده حکمرانی مالی و دارایی‌های نوین» رویداد رمزآتی با بیان اینکه «اقتصادها ناگهان دچار بحران نمی‌شوند»، گفت: اقتصاد ایران طی سه دهه گذشته به‌تدریج از مسیر رشد و مزیت‌های تولیدی فاصله گرفته است.

وی اظهار داشت: ما ۳۰ سال پیش در بخش تولید و صنعت، نیروی انسانی، فناوری و ظرفیت رقابت داشتیم، اما به مرور و بر اثر غفلت در حکمرانی، نهادها و حتی فعالان اقتصادی، سهم بخش‌های مولد کاهش یافت و امروز با اقتصادی کم‌عمق و کم‌ارزش‌افزوده مواجه شده‌ایم.

موسوی با اشاره به اینکه کشورهای دیگر با حفظ ارتباط مستمر با لبه فناوری توانسته‌اند عقب‌ماندگی‌های گذشته را جبران کنند، در حالیکه ایران از این مسیر فاصله گرفته است، تصریح کرد: رمزارز و دارایی‌های آینده قطعاً بخشی جدی از نظام مالی خواهند بود و اگر امروز محدودیت‌ها و موانعی از سوی بانک مرکزی، دولت و مجلس وجود دارد، زنده نگه داشتن این جریان‌ها توسط فعالان حوزه بسیار ارزشمند و نقش‌آفرین است.

وی با اشاره به اینکه نباید فقط از حاکمیت انتظار همراهی و گره گشایی داشت، افزود: اگر منتظر نظام حکمرانی باشیم که راه را برای ما باز کند، عقب خواهیم ماند. بسیاری از قوانین مانند قانون تامین مالی نیز با طرح نمایندگان و مطالبه فعالان شکل گرفت.

این نماینده مجلس مشکل اصلی فناوری های نوین در کشور را ساختار حکمرانی و فرایندهای ناکارآمد دانست و ادامه داد: این ساختار باید شفافیت، ثبات و کارآمدی ایجاد کند؛ اما فناوری اکنون در مرکز حکمرانی مالی قرار گرفته و الزاماتی جدید به وجود آورده است.

وی اظهار داشت: ما هنوز نتوانسته‌ایم مساله انتشار اطلاعات را حل کنیم، زیرا فرهنگ غالب این است که اطلاعات در کشوها بماند. اگر این فرهنگ تغییر نکند، گذار از حکمرانی سنتی به حکمرانی داده‌محور ممکن نخواهد بود و فعالان این حوزه باید خودشان پیش‌قدم شوند، پیشنهاد ارائه دهند و مدل‌های ذهنی قدیمی را تغییر دهند.

نماینده مردم مراغه در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه فناوری دیگر صرفاً ابزار نیست، گفت: امروز فناوری وسط حکمرانی مالی ایستاده است و اگر بخواهیم از کنترل‌گری سنتی عبور کنیم باید به سمت تنظیم‌گری هوشمند و داده‌محور حرکت کنیم. این تغییر پارادایم با دستور و قانون اتفاق نمی‌افتد؛ فعالان باید خودشان حرکت ایجاد کنند.

لزوم تشکیل انجمن‌ها و نقش‌آفرینی فعالان

وی با اشاره به تجربه قانون‌گذاری‌های اخیر در حوزه های فناوری ها نوین ادامه داد: بسیاری از طرح‌های مجلس از سوی انجمن‌ها و پژوهشکده‌های بخش خصوصی پیشنهاد شده‌اند. امروز هم فعالان باید پیش‌قدم شوند و اگر اکوسیستم حرکت نکند، حکمرانی نیز حرکت نخواهد کرد. باید از تجربه کشورهای دیگر استفاده کرده و پیشنهادهای شفاف ارائه دهیم.این نماینده مجلس با یادآوری اینکه روزی گفته می‌شد اسنپ آمریکایی است و باید جمع شود در مجلس دهم افزود: اما این پلتفرم ها امروز بخشی از سبک زندگی مردم شده و اکنون نیز سکوهای مالی و رمزارزی با همین مسیر مواجه‌اند.

وی با بیان اینکه مقاومت‌ها در برابر فناوری های نوین طبیعی است، اظهار داشت: همان مدل ذهنی دهه ۷۰ و ۸۰ هنوز بر ذهن برخی حاکم است. هر چیز جدید برای آنها دردسر است، اما شما باید کار خود را انجام دهید و ما هم کار خود را. موسوی در عین حال با انتقاد از برخی مواضع در بانک مرکزی در مواجه با فناوری های نوین گفت: بانک مرکزی نمی‌تواند بگوید مسئول نیستم. وقتی مردم دارایی دارند و بازار در حال حرکت است، بانک مرکزی موظف است مسئولانه وسط میدان باشد. محدودیت به نام مهار ریسک یا اغتشاش نمی‌تواند فرصت رشد نوآوری را بگیرد. اگر بانک مرکزی همراه نشود، اکوسیستم مسیر خود را خواهد رفت.

موسوی با اشاره به اینکه این موانع همیشه بوده، اما اراده و شجاعت فعالان بخش خصوصی بسیاری از اتفاقات خوب را رقم زده است، تصریح کرد: ما در کنار شما هستیم، نه نسخه می‌پیچیم و نه مانع هستیم. شما بهتر از هر کسی مسائل این اکوسیستم را می‌دانید. مجلس و کمیسیون اقتصادی همراه شماست تا دولت را نیز همراه کند.

منبع ایرنا